Sommaren 2018 - planlegging i god tid - Brügge - Amsterdam

Gode erfaringar med sykling i Nederland, kombinasjonen båt og sykkel, anbefalt rute og kjekk sykkelguide gjer at me alt i oktober har bestilt båt&sykkeltur for juni 2018. Det blir denne gongen Zwantje (lille svane) frå Brügge til Amsterdam, med Rikko Bulten som guide og Boat and bike som arrangør.

Ruta er slik Brügge - Gent - Dondemonde - St. Amands - Antwerpen - Kreekrak sluser- Tholen - Willemstad - Dordrecht - Kinderdijk - Schoonhoven - Vianen - Breukelen - Amsterdam. Me vil besøke fire større byar, alle historisk interessante, og passere mange interessante landsbyar kvar dag. Me vil reise på kanalar og elver (Rhinen, Meuse, Schelde), ei tidevasselv og passere store dike, sjå dei 19 berømte vindmøllene på Kinderdijk, som blei laga for å pumpe ut vatn frå innsida og ut i havet. Dette er nok ein veldig flott tur.

Til ein viss grad kan me velje kort eller lang sykkeletappe, oppsettet viser dagsetappar frå 25 til 50 km. Ikkje til å slite seg ut av i det flate landskapet, men nok til at det kjens godt. Det skal også normalt vere ein del medvind denne retningen.

Moivika nærmiljø: Utforsking av sidevegane mellom Moivika of Sirevåg

Kvar gong me køyrer til hytta ser me dei: Skilta som viser inn til Haver, Bekkjarvik, Stølen, Kinnarvåg, Holmane og Tuevegen (Tuå), stadar som ligg mellom Sirevåg og Moivika. Lenge har me tenkt at det må vere spennande å sjå kva som skjuler seg på stadane med dei flotte namna. I dag tok me turen, og det var spennande: Me oppdaga ei verd me ikkje visste om, og som absolutt var verd eit besøk. Då får det ikkje hjelpe  om kartoversikta over turen ser litt spesiell ut, sidan me måtte sykle fram og tilbake på småvegane. Rundtur var ikkje mogleg i det landskapet.

Me oppdaga tre små hamner: Holmane er den største, med molo, kommunal brygge og fortid med velstand, gjestgjevar og kro. Nedanfor  Holmane hyttefelt var det eit flott havneanlegg utan bilveg ned (bilete 2), men med hengebru ut til ei øy med fleire båtplassar.
Vidare sykla me gjennom det siste gardsromet på Bekkjarvik og kom ned til sjøen på ein kjerreveg (bilete 3), ei lita hamn var det der og, ein nydeleg stad kor det går an å gå ut på havet med båt både mot nord og mot vest. Me møtte ein lokalkjent mann der som forklara oss det. 

Fiske var næringsveg for området tilbake i tid, og med så mange naturlege hamner var det kanskje ikkje så vanskeleg, sjølv om Nordsjøen nok kan vere vill.  

Men me såg at det er fleire enn ein skulle tru som bur i området, og ikkje minst er det mange hytter som er plasserte overalt. Ikkje bare nye hytter, her er hytter frå mange tider, spreidde rundt omkring. 

Postkassar kan gi opplysningar; gjennom postkassestudium fann me ut at det er ganske mange fastbuande. I Tuevegen var det 7 postkassar, på Stølen 4 og dei aller fleste postkassane på Haver hadde eigarar som heitte Haver. Haver var spesiell: Det var mange fleire hus enn dei andre stadane, også nye hus, og to palass under oppføring. Dei nye husa har utsikt og vind, dei gamle har ly og lite utsikt. - Frå gammalt var Haver, eller Hafver, kyrkjegods under Apostelkyrkja i Bergen 1724.  

Turen blei avslutta med ein "fartsetappe" gjennom skogen frå Sirevåg til Ogna, båtis på bensinstasjonen på Ogna og rake vegen heim. Det gjekk fort.

Skottland bikeandgo

På jernbanestasjonar i UK har dei nå eit nytt tilbod med sykelutleige på stasjonen, bikeandgo. Etter bryllup på Fingask castle hadde vi 1,5 dagar til å sjå oss rundt i Perth. Vi måtte regisrerere oss (10 pund pr år), og fekk så ein kode som vi kunne bruke til å leige sykkel med. Då billettkøen var unnagjort, hadde billettøren på jernbanestasjonen tid til å leige ut dei to syklane han hadde på sin stasjon. Det kostar oss då 3,80 pund/dag (24 timar).

Med flott haustver kunne vi så cruise rundt i dei store parkane på begge sider av Perth, ha ein tur i gågata og treffe slekt, ete på tea room Small Talk, kome oss på krigsmuseet (Black Watch Museum) og sykle til og frå kveldens restaurant. Vi fekk sett mykje av denne vesle skotske byen utan større strev.

Litt spesielt med venstretrafikk, og tilrettelegging for syklistar: stykkevis og delt. Sykling utan hjelm føles også syndig, sykling i kjole - herlig! Syklane var nye og gode med 7 gir. Gode til bysykling. Dei var tunge, men vi bar dei ikkje, så det gjorde ikkje noko. Dei trilla godt. - Og så eit lite tillegg: Ordninga var slik at ein kjøpte årsabonnement - men ei tid etter fekk me beskjed om at sidan Bikeand go såg at me hadde adresse i utlandet, så ville det ikkje kome fleire krav til oss, dersom me ikkje ga beskjed om at me ville halde fram...

Tresykkel i Athen

Utenfor eit hotell i Athen fann eg desse: 

Moivika nærmiljø: Helvik - Egersund t/r 32 km

Igjen ein fin tur til Egersund, fra hytta i Moivika, Rv 44 til Hellvik og inn på gamle jernbanen. Mange stopp og god lunsj på Mocca i Egersund (nypilla reker i ein stor haug på ferskt brød). Ganske mange som nytta dagen på tur, etterkvart. Under ser vi Maurholen gamle stasjon, han har åpen kafe i helgene om sommaren. 

Heim tok med vegen inn like etter Joker på Hellvik og ein skogsveg (noko gamal jernbane) til Egersund Granitt sitt uttak, derfrå ned til Sannarnes. Litt kortare på den smale bilvegen.

Sykle heimanfrå til hytta i Hå 66 km

Ein heil feriesøndag til disposisjon. Fint ver med lett, nordleg vind. Det måtte bare bli denne dagen det skulle gjerast: Sykle til hytta, ikkje transportetappe, men ein fin tur i roleg tempo i medvind. Det blei kjempebra, men det føltes ganske langt. Transportetappe Austrått - Tronsholen - Stokkelandsvatnet - Ganddal - Foss-Eikeland til Orstad. Så eit godt val: Vestsida av Frøylandsvatnet denne gong. I god sommartemperatur er det ein fryd å sykle i skogen langs vatnet. Lite folk er ute i ferietida, nokre er og går på Ormen Lange, og i Sandtangen ruslar nokre brynefolk, men det er fredeleg.

Stien er ein flott veg inn i Bryne, plutseleg er vi der! Slik har vi sykla inn i byar på kontinentet, og vore begeistra over å sleppe lange innfartsvegar, her har vi det på Bryne, på same måte som Sandvedparken kan vere ein grøn sykkelveg inn i Sandnes. 

Når du kjem ut av skogen på gamle Kinoplassen og syklar rett fram, sørover, passerer du Høghuset på Jæren med Arne Garborg-senteret og Bryne vidaregåande skule. Vidare meir eller mindre rett fram kjem ein plutseleg til eit lite vatn, ein idyll på Bryne! Tjødnå? Det er skilta blindveg, men det kjem både joggarar og barnevogn i motsett retning, så eg prøver, og det går fint an å koma sørover. Men eg finn ikkje den litt meir vestlege vegen til Nærbø, og er straks inne på vegen over Garborg som eg sykla to veker tidlegare. 

På Nærbø bestemmer eg at eg vil ut mot havet, og finn vegen forbi Nærbø gamle kyrkje og Vigre ut til Nordsjøvegen og Grødalandstunet. Grødalandstunet er ein fin plass for nistepakken. Eg ser på det gamle gardstunet og skoren torv som heng og ligg til tørk. Torv har eg bare høyrt om.

Etter Grødalandstunet er Nordsjøvegen tydeleg skilta på Kongevegen, og det er godt, for vegen er bare to smale spor, så vidt plass til eit sykkeldekk i kvart. Men det er ein flott natur, på brinken ute mot havet med rullesteinar nedanfor. Ein passerer kyrkjegarden ved havet før vegen svingar inn i landet igjen. Der vegen svingar, er det skilta gangveg til Hårr! Det fins! 

Vidare følgde eg same rute som sist tur, Nordsjøruta gjennom Vigrestad, Stokkelnadsmarka, Brusand og Ogna, og langs riksvegen forbi Sirevåg og til hytta. Var ganske trøytt og nøgd då eg kom fram. Må også leggje til at vinden endra retning og friskna til litt utpå dagen. Dette var ein lengre og meir krevjande tur enn den transportetappen eg hadde i motsett retning, men du så fint! 

Sykle fra hytta og heim 57,2 km

Å sykle til eller frå hytta har vore eit mål. Hu der har nådd dette målet. 

Nogen rydda hytta og kjørte bilen heim, medan Hu der heiv seg på sykkelen. Kuling nordavind lørdag hadde blitt til lett bris frå sør søndag. Dagen var grå, det var 12 grader, og ingen konkurrerande  planar.

Derfor blei det sykkeltur på 57,2 km frå Moivika til Austrått. Turen tok 3 timar og 40 min, hogd over havet var frå 10 meter til 75, det er meir kupert enn ein skulle tru. Det var lett medvind og det regna den siste timen. Men det var godt å sykle.

Beskrivelse av ruta, dersom andre vil prøve:

Moivika - riksveg 44 nordover til Sirevåg - inn til Sirevåg (3km), til høgre like etter butikken (Svanes) og rett fram inn på turvegen som går til Ogna. Gjennom skogen til kafeen i svingen (6 km), men like før svingen til venstre inn på grusveg som går på vestsida av jernbanen. Følg denne forbi Ogna stasjon og ta inn på Nordsjøvegen, som er skilta derfrå. Nordsjøvegen tar deg ut mot havet (7km) og gjennom Ogna Camping, deretter langs Hitlertennene (9 km) til Brusand. Ved brua på Brusand (10 km) kryssar ein vegen, syklar inn bak Coop og følgjer Nordsjø sykkelrute i retning Stokkelandsmarka og Haugstadskogen. Nå er ein inne på ein flott, til dels ny sykkelsti som går gjennom heile Hå kommune, frå Sirevåg til Garborg. 

Vegen går gjennom stasjonsby etter stasjonsby: Vigrestad, Varhaug og Nærbø (ikkje gjennom sentrum), heile tida på sykkelsti. Etter Varhaug slutta eg å følgje Nordsjø sykkelrute, den svingar ned mot havet - sikkert fint, men ikkje i dag! 

Skiltet for Time kommune kjem, og sykkelstien sluttar brått (33 km).  Riksveg 505 har ikkje sykkelsti eller sykkelfelt før han kjem til Time kyrkje (39 km). Det er ein strekning med ein del trafikk, m.a. vegen mellom Bryne og Undheim går der. Stor kontrast til Hå kommune. 

Men når Time først serverer sykkelsti, er han god på austsida av Frøylandsvatnet til Kverneland (46 km).

Vidare sykla Hu der over Orstad, Foss-Eikeland, Ganddal, Hovemarka, Tronsholen, Høyland kyrkje Kyrkjevegen og heim. 

Tilfredsstillande å ha tatt turen. I finare ver og med selskap hadde nok pausane blitt fleire og lengre, men fint å sjå at det lar seg gjere å sykle denne turen. - Når det blir nordavind igjen, kan han syklast motsatt veg. 

(Spakenburg) - Huisen - Amsterdam

Siste dag på sykkel. Båten gjekk frå Spakenburg til Huisen medan me hadde frokost. Det hadde vore mulig å sykla frå Spakenburg, men denne turen er nok laga for personar som ikkje vil eller kan sykle så langt som over 60 km pr dag, derfor første del med båt. Turen er lagt opp slik at alle høgdepunkt i området er med.

Høgdepunkta i dag var var garnisonsbyen Naarden og sluse- og slottbyen Muiden. I Naarden er åttekanta med vollgrav og festningsverk. 

Muiden er kjent for slusa som regulerer eit heilt vannsystem innover i Nederland. I ein tidlegare krig slepte dei vatn inn i området sør for Muiden for å vanskeleggjere framrýkkinga til fienden. 

I Muiden prøve me kippering, laga i ei bu på gata som bare selde fisk. Kippering er fish & chips utan chips, og nylaga var dette veldig godt.

Så skulle me sykle inn i Amsterdam. Innsykling i byar er lakkmustesten på om eit land har ein god sykkelpolitikk. Og Nederland besto testen, igjen. Vel var første del frå Muiden ikkje så koseleg, med høgspentlinje over oss, og motorveg, bussveg, vanleg veg på venstre side av oss. Me følgde knutepunkta som tok av frå den store vegen og sykla så på ei tynn landstripe i mellom to breie kanalar. På denne landstripa var det ikkje bebygd, for her gjekk dei svære høgspentkablane over oss. Men naturen sjølv hadde pynta langs vegen, og sykkelvegen var god.

 Enden av vegen munna ut i fantastisk, prisbelønna sykkel- og gangbru. Nesciobrua. Eg har aldri sett maken. Brua er 800 meter lang, og har kurver. Brua er mykje brukt, og betyr nok at ganske mange fleire kan bruke sykkel på jobb.

Frå brua og vidare innover i byen var det samanhengande sykkelveg heilt fram til Centraal-stasjonen. Når vegar skulle kryssast, var det eigne lys for syklar. Etterkvart som me kom inn i byen, blei det ganske fullt på sykkelstiane, her var det ikkje bare å stoppe midt i vegen for å leite etter skilt, ein måtte anten følgje straumen eller kome seg ut på sida. - Og fotgjengarar måtte bare passe seg.  - Me sykla i tunnell under sentralstasjonen og vidare ut til båten fann me og sykkelsti, og kom lett ombord.

Så var denne turen over. Ei ny erfaring er båt og sykkel, og muligheit til å sykle i gruppe med guide. Kjekt med kjentmann, me fekk mange opplysningar me elles ikkje hadde fått. Men me sykla "individuelt" heile tida. Dels for å kunne stoppe når me vil, dels fordi det er kjekt å finne vegen sjølv.

Å sleppe å pakke kvar dag som når ein syklar frå hotell til hotell er også ein fordel, men ein båtlugar er mindre enn eit hotellrom, for ikkje snakke om eit bad ombord på ein båt samanlikna med eit hotellbad. Eg var litt skeptisk til å ha same kokk kvar dag, men italienske Barbara har laga fantastisk god mat, så einsformig mat var det ikkje nødvendig å vere redd for. Under ligg Gandalf klar for tokt i Osterdok, i gåavstand frå sentralstasjonen.

Alle dei andre er tyske. Eg forstår tysk når dei snakkar til meg, men det er vanskeleg å delta i småsnakket ved bordet, så det blir kanskje litt kjedeleg ved måltida. Det hadde nok vore betre med ei blanding med fleire nasjonalitetar. Men elles er det fint med båt og litt korte strekk når helsa ikkje er heilt topp. I verste fall kan ein bli med båten i staden for å sykle!

Som vanleg kjøpte me turen av Pedalo, som brukte boat-bike tours som operatør. Profesjonelt på alle måtar. Svært god turleiar Rikko Bulten, ekstremt gode ruter og lett å finne fram, fine små byar, veldig godt sykkelstinettverk, svært god mat, kjekk skipper, reint og fint, fin ordning med sjølvbetning av drikke...

Harderwijk - Spakenburg 53,3 km

Både startpunkt Harderwijk og endepunkt Spakenburg ligg ved det som tidlegare var Zuiderzee. I januar 1916 var det storm, springflo og ei stor oversvømming av området. Etter det blei utløpet til Zuiderzee lukka av demninga Afsluitdijk. Det hadde lenge vore planar om å lukke bukta, men det var først etter storflaumen at planane skaut fart. Afsluitdijk stod ferdig i 1932 og Zuiderzee vart IJsselmeer og store område vart tørrlagt og omgjort til polderar. Dette enorme prosjektet, kalla Zuiderzeeprosjektet varte frå 1919 til 1986, og av dei tørrlagte områda oppstod provinsen Flevoland i 1986. Dei opphavlege planane var òg at dei sørvestlege delane av Zuiderzee skulle tørrleggast. Det vart bygd ei dike på tvers av den gamle bukta, men prosjektet har sidan 1980-åra vore på vent, i følge kapteinen på båten fordi ein fann ut at natur var viktigare enn land. 

Me har bare sykla på den gamle delen av Nederland, men rett over bukta frå Spakenburg har me "det nye landet" Flevoland. Det me spesielt legg merke til er ei heil rekke med vindmøller, moderne vindmøller på ei lang rekke.

I dag avslutta me turen på polderland og oppå eit dike. Det var slik eg hadde tenkt ein sykkeltur i Nederland skulle vere, sykle over jordbruksland på den store flatheten og ein og annan landsby. Slik har det ikkje vore. Rett nok var den siste timen i dag slik, elles har det vore mykje skog og landsbyar, me har sykla på fleire sider av ein stor skog som heiter Veluwe. Det er ein gammal skog med svært høge tre, både løv- og barskog. Og faktisk litt kupert.

Sykkelsti i Nederland heiter vietspad. Det er det ekstremt mykje av. Undelaget varierer: Støypte plater som er gode å sykle på, hardstampa grus som er litt tyngre å sykle på, men heilt ok. Vanleg er og støypte steinar lagt i fiskebeinsmønster,  det ristar og humpar litt og sjølvsagt er det asfalt. Ein del av sykkelstiane går også på vegar, enten gardsvegar eller ein tydeleg tildelt del av vegen, kvite striper eller rødmaling eller begge delar. El-sykkelgjengen var svært begeistra over vegen som var merka: Sykkelveg, bilen er ein gjest. Syklar kan konsekvent kjøre mot einvegskøyring, men skal halde seg unna fotgjengaren sitt område, både fortau og gangområde i sentrum av byane (kan sykle i gangfart, ser det ut til). I nokre vegkryss og rundkjøringar har syklistane forkjørsrett. Bilistane er fantastiske til å ta hensyn. Ser dei ein syklist som kanskje tenkjer på å krysse vegen, så stoppar dei. - Slike kryssingar er merka tydeleg, det gjeld ikkje over alt.

I byen Putten var me innom minnesmerket etter ein gjengjeldingsaksjon etter at ein tysk offiser var drepen av nederlandska motstandsfolk. I 1944 blei byen brend, og nesten alle menn blei sende til konsentrasjonsleirar. Av 602 som blei sende til leirane, kom bare 49 tilbake.

Spakenburg var eit syn. Opprinneleg fiskarlandsby, men utviklinga har stoppa opp, sidan Zuidersjøen blei ferskvatn og atkomsten til Nordsjøen blei borte. Mange treskuter, kommersielt drive trebåtbyggeri/ - verkstad, den gamle hamna med tronge gater og små, koselege hus som det ennå bur folk i. Ikkje til å tru! Dette kunne lett ha vore ei turistfelle. Og me såg faktisk eit par damer i den tradisjonelle hollandske kjolen, ei av dei på !

Kampen - Elburg - Harderwijk

Kampen har som hansaby ein eldgammal tradisjon for handel og skipsfart og er kjend for sine gamle hus, blant anna har dei eit rådhus og mange kyrkjer som er bygde på 1300 og 1400-tallet.  Byen har ei av de best bevarte gamle bykjernene i Nederland, blant anna restane av den gamle bymuren (sjå kartet under frå 1652) og dei mange kyrkjene. 

Kart av Kampen 1652. Godt festningsverk. 

På det gamle kartet ser me gamle festningsverk. Dei er nå bytta ut med flaumbeskyttelse, dels murar, dels portar som kan stengjast på kort varsel. Sterke konstruksjonar som skal halde vatnet ute. 

I byen fins mange minne etter ei rik hansatid: gamle fiskebåtar og koggar, og mange bygnigar som skulle vise fram rikdommen til kjøpmennene. Me såg også ein bitteliten bustad og baksida av ein gammal tobakksfabrikk, den siste som var igjen, sjå bilete.

Dette var ein våt dag. Det regna kattar og hundar ein del av tida, men med godt regntøy var det ikkje så verst, for det var ikkje så kaldt. Problemet er at ein når det regnar syklar raskare og ikkje ser så nøye på skilta og kartet, så det som måtte hende, det hende. Me sykla feil. Ruta var i dag i utgangspunktet ganske lang, men me klarte å utvide henne ganske godt. Det blei nok opp mot 70 km i regn og vind. Det betyr at det gjekk ganske raskt på slutten, slik at me akkurat nådde middagen i båten kl 18.30. Alle sat benka då me kom dryppvåte inn, applaus! Men ingen sure miner. - Og god middag i dag også, og høg stemning!

Folk er svært hjelpsomme og imøtekomande i dette landet. Våre tyske venner på elsykkel møtte ein god vegvisar i Kampen då det var arbeid på vegen og omsykling. 

Men ekstra flott var det då me sykla feil, og gjekk inn i eit hagesenter for å lesa kart og bruke Google-map under tak. Staden det hende heiter Mulligen, verkeleg ingen stor stad. Me blei bydd kaffe, og dama som ikkje kunne engelsk, henta sonen som snakka det. Han forklarte fleire alternative ruter og fekk oss inn på vegen igjen. Koseleg! Me kunne sikkert ha fått overnatta også dersom me hadde hatt behov. 

Elburg (23000 innb) er eit syn. Byen har også røter tilbake i steinalder og romartid. I perioden 1392 - 1396 var byen bygd opp igjen etter ein storflaum etter ein byplan med kvadratiske kvartal. (Det må vel vere rekordtidleg!) Denne bystrukturen fins ennå. Også Elburg var ein hansaby. Men det gjekk tilbake med byen utover i moderne tid. Innbyggjarane nekta å betale for ein jernbanestasjon, så toget går forbi. Fisket minska då Zuidersjøen blei danna av eit dike mot Nordsjøen. Tilbake sto då Elburg med mellomalderbyen som dei viser fram til turistar, men det er slett ikkje dårleg, og det var ikkje fullstappa med turistar, det er tydelegvis ikkje slik her i denne delen av Nederland.